De discussie over radioactief afvalopslag is in Nederland altijd actueel geweest, zeker nu de overheid in 2025 haar focus heeft gelegd op vier potentiële eindlocaties voor een gloednieuw diepgeologisch opslagproject. Binnen tien jaar moet blijken welke regio deze – op z’n zachtst gezegd – unieke ‘eer’ toebedeeld krijgt. Naar verwachting is de faciliteit in 2065 operationeel.
Kerncentrales – koelbloedige giganten aan de horizon
Foto: Markus Distelrath / Pixabay
Vier kanshebbers voor een ondergrondse oplossing
De Nederlandse overheid heeft na advies van onafhankelijke experts vier locaties op het oog als mogelijke bewaarplek voor het steeds groeiende volume radioactief afval. Deze locaties zijn verspreid door het land – denk bijvoorbeeld aan de regio’s rondom Borssele en Petten (locaties waar nu al nucleaire infrastructuur is), alsmede plekken in het zuiden en oosten. Met name de nabijheid van bestaande kerninstallaties speelt een grote rol bij deze keuze, net als de geologische stabiliteit van de ondergrond.
Besluitvorming binnen tien jaar, maar de wetenschap draait door
De komende jaren wordt in de geselecteerde gebieden intensief bodemonderzoek gedaan. Denk aan proefboringen, monitoring van grondwater en impactanalyse op natuur en omgeving. Doel: in 2030 is duidelijk welke locatie primair geschikt is en welke als uitwijk kan dienen. Het gaat om een forse investering in onderzoeksbudget, maar ook om open dialoog met bewoners en lokale overheden.
- Afval van onder andere Borssele en Petten: Het merendeel van het radioactief afval is afkomstig van de kerncentrales (Borssele, Petten), maar denk ook aan kleinere hoeveelheden uit ziekenhuizen, onderzoekscentra en medische labs.
- Nu nog tijdelijke opslag: Momenteel ligt het afval relatief dichtbij de kerncentrales opgeslagen, in bovengrondse faciliteiten. Op termijn raken die vol en is een diepere, veiligere oplossing nodig.
- Strengere regelgeving in de maak: De overheid werkt aan een nieuw juridisch kader, zodat het vergunningstraject en de inspraakmogelijkheden rondom de opslag duidelijk geregeld zijn.
Operationeel vanaf 2065 – toekomst of controverse?
De verwachting is dat de definitieve opslag in 2065 in gebruik wordt genomen. Toch leeft er bij omwonenden veel weerstand. Begrijpelijk, want geen enkele gemeente staat te springen om een nucleaire opslagplaats in de achtertuin. Vooral zorgen over milieurisico’s, gezondheid en de impact op de lokale economie spelen een rol. Toch refereren experts – zoals te zien bij voorbeelden uit Finland en Frankrijk – aan de extreem hoge veiligheidseisen en langdurige monitoring van dergelijke faciliteiten, zelfs lang na sluiting.
Wat veel mensen zich niet realiseren: zelfs als Nederland volledig zou stoppen met kernenergie, blijft het bestaande afval nog duizenden jaren gevaarlijk. Een robuuste ondergrondse opslag is dus hoe dan ook noodzakelijk. Overigens zijn de kosten voor de bouw van de opslag grotendeels gedekt door de zogenaamde ‘afvalheffing’ – een toeslag op iedere geproduceerde megawattuur door nucleaire installaties. In Nederland betekent dit dat vooral een partij als EPZ Borssele betaalt.
Waarom deze keuzes u als bewoner aangaan
Of u nu in de Randstad woont of in een van de aangewezen regio’s: veilige opslag van radioactief afval is een nationaal vraagstuk dat om transparantie vraagt. Blijf dus op de hoogte via lokale informatieavonden, praat mee tijdens inspraakprocedures en volg de ontwikkelingen – deze keuzes gaan Nederland decennia vooruit bepalen.
Feiten & praktische tips
- Wist u dat in Finland (Onkalo) en Zweden al decennialang gewerkt wordt aan ultra-veilige, ondergrondse opslag van kernafval?
- Er zijn veel fabels over radioactief afval in omloop; vertrouw op deskundigen van bijvoorbeeld het RIVM of de ANVS voor eerlijke informatie
- Zorg dat u inspraakmomenten van uw gemeente volgt via gemeentelijke websites, om zelf invloed te kunnen uitoefenen op de besluitvorming
De kans is groot dat u de komende jaren veel meer over dit onderwerp gaat horen. Een ding is zeker: Nederland komt voor een fundamentele keuze te staan. Laten we die goed en eerlijk onderbouwen – voor uw én toekomstige generaties.
