Vanaf 1 juli 2024 mogen Nederlanders – dankzij een doorbraak in de energiewetgeving – officieel stroom onderling delen via het hele landelijke net. Dit is fantastisch nieuws voor actieve energiegebruikers, gemeenschappen en verenigingen van eigenaren. Initiatieven zoals Buurkracht en Amsterdam Energie maken het nu mogelijk om samen slimmer, groener en goedkoper energie te verbruiken, zonder afhankelijk te zijn van grote energiebedrijven. En dat is hard nodig, want het zonvermogen in Nederland groeit pijlsnel. Deskundigen verwachten zelfs dat Nederland in 2030 dubbel zoveel zonne-energie kan opwekken als de huidige capaciteit van kerncentrale Borssele!
Foto: Schlieger
Zonne-energie in de buurt: een gemiste kans?
Wist u dat de daken van Nederlandse appartementencomplexen, scholen en gemeentehuizen vaak nog onbenut zijn? Volgens een recente studie van ingenieursbureau EGÚ Brno – ook relevant voor de Nederlandse situatie – liggen hier enorme kansen. In hun middenscenario kan in 2030 maar liefst 13 km² geschikt dakoppervlak worden gebruikt voor zonnepanelen in woningen en openbare gebouwen. Dat staat gelijk aan een potentieel vermogen van ruim 4000 MW. Ter vergelijking: het totale huidige vermogen van kerncentrale Borssele is 485 MW. De boodschap is duidelijk: lokaal delen is niet alleen duurzaam, maar ook een serieuze besparing én kans voor de leefbaarheid van uw buurt.
“We zien in collectieve energiedeling niet alleen kans op goedkopere elektriciteit, maar ook een krachtige impuls voor dorpen, buurten én lokale ondernemers. Kan een gemeente voordelige energie bieden, dan wordt die aantrekkelijker voor bewoners. En voor bedrijven of scholen met meerdere locaties geldt: bundel de krachten, profiteer samen van slimmer energiegebruik en druk kosten,” zegt Pieter van den Berg, operationeel directeur bij Schlieger Nederland.
Actieve klant of energiegemeenschap? Dit zijn de opties
Stroomdelen kan op twee manieren: met een groep actieve klanten (bijv. familie of een vriendenclub met elk een eigen adres) of als officieel energiegemeenschap. Dat eerste vraagt geen ingewikkelde oprichting: aanmelden van maximaal 11 adressen bij een centraal portaal zoals het Nederlandse EDSN volstaat. Handig als u stroom uit uw vakantiewoning of zonnepanelen op kantoor wilt delen met huis of familie.
De energiegemeenschap is de volgende stap. Hierin zitten tot 1000 leden: van VvE’s en woningcorporaties tot lokale bedrijven en buurtinitiatieven. Dit is een coöperatie of stichting zonder winstoogmerk, opererend binnen gemeente- of buurtgrenzen (let op: tot ten minste eind 2026 geldt dit als wettelijke beperking). Belangrijk is dat leden samen investeren in productie – denk aan gezamenlijke zonnepanelen op het lokale dorpshuis of een buurtbatterij. Mocht u een energiegemeenschap willen starten, laat u dan adviseren door een expert. Vaak kan het slim zijn subsidie aan te vragen; de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) en sommige gemeenten stimuleren nieuwe energiecoöperaties met aantrekkelijke regelingen.
Vooral voor VvE’s, wooncoöperaties of bedrijven op één locatie zijn er slimme constructies. Zo mag elk portiek van een flat een eigen zonne-installatie tot 50 kWp laten plaatsen – administratief eenvoudig, krachtig in besparing. Bij meerdere portieken kan dit oplopen tot een installatie van 250 kWp zonder extra gedoe met vergunningen.
Technische eisen & slimme meters: hier moet u op letten
Wilt u delen, dan is een slimme meter met kwartierwaarden verplicht. Hiermee wordt het elektriciteitsverbruik en de teruglevering per 15 minuten bijgehouden; productie en consumptie moeten dus binnen hetzelfde kwartier plaatsvinden. Netbeheerders zoals Liander, Stedin en Enexis installeren deze meters kosteloos voor leden van energiecoöperaties of actieve klanten met tot 50 kW opgestelde capaciteit – aanvraag is makkelijk en de installatie volgt doorgaans binnen drie maanden.
Gegevens over het delen van stroom worden verzameld en verwerkt door het Energie Data Service Nederland (EDSN). Via hun portaal kunt u deelnemers aanmelden, energiegegevens inzien en eenvoudig afrekenen. Vanaf augustus 2024 is dit platform volledig operationeel, zodat u en uw buren direct kunnen beginnen met écht lokaal energiegebruik delen.
Waarom nu in actie komen?
- Samen sta je sterk: Meer zelf opgewekte stroom = minder afhankelijk van energiereuzen én dalende kosten.
- Snelle kostenbesparing: Geen energiebelasting over gedeelde stroom, soms zelfs vrijstelling van netwerkkosten bij “lokale verbruikspunten”.
- Subsidies voor collectieven: Provincies en gemeenten steunen energiecoöperaties voluit. In Amsterdam, Groningen en Utrecht zijn inmiddels tientallen actieve wijkcoöperaties ontstaan.
- Duurzaam én sociaal: Lokale projecten versterken sociale samenhang. Denk aan buurt-batterijen op IJburg of het gezamenlijke zonnedak in Nijmegen-Oost.
Praktische tips voor wie aan de slag wil
- Informeer bij uw gemeente naar bestaande buurtinitiatieven of start er zelf één.
- Overleg met buren en mede-eigenaren over het plaatsen van zonnepanelen en deelname.
- Check de site van HierOpgewekt of Energiecooperaties.nl voor praktische handvatten.
- Schaf (indien nodig) een thuismeter of batterij aan voor optimaal gebruik van de zelf opgewekte stroom.
Samengevat
Het delen van stroom is niet langer toekomstmuziek – het is nu realiteit. De voordelen voor uzelf, uw portemonnee, en de buurt zijn tastbaar. Heeft u een plat dak, een actieve vereniging of behoefte aan meer onafhankelijkheid van energiereuzen? Dan is 2025 hét jaar om in te stappen. Zo helpt u Nederland stap voor stap naar een eerlijkere, schonere en betaalbare energievoorziening.
