Wist u dat Tsjechië binnen de Europese Unie koploper is als het gaat om kunstmatig aangeplante bossen? Het land investeert jaarlijks miljarden kronen in nieuwe aanplant, maar helaas blijken deze bomen niet bestand tegen het huidige veranderende klimaat en overleven ze vaak niet lang.
Herbebossing in een stroomversnelling: oorzaak en effect
De laatste jaren is het tempo van boomaanplant in Tsjechië flink toegenomen. De oorzaak? Een combinatie van klimaatverandering en een rampzalige keverplaag, die vooral de streek Vysočina hard trof. Grote oppervlaktes bos moesten opnieuw aangeplant worden, maar de manier waarop dat gebeurt roept veel vragen op.
Kiezen we de verkeerde bomen?
De meeste nieuwe bossen worden niet op natuurlijke wijze hersteld, maar aangeplant door mensen. Daarbij wordt vaak gekozen voor boomsoorten die niet optimaal passen bij de lokale omstandigheden. Dit gebrek aan diversiteit leidt tot zwakke bossen, die niet bestand zijn tegen het veranderende klimaat en veel sneller afsterven dan gewenst.
Feiten en cijfers: de schaal van het probleem
- In 2022 werd volgens het Tsjechisch Bureau voor Statistiek ruim 39.970 hectare bos aangeplant of ingezaaid.
- Meer dan de helft van alle nieuwe aanplant zijn naaldbomen. Ruim 31% daarvan bestaat uit sparren – een soort die juist zeer gevoelig is voor keverplagen.
- Volgens internationaal onderzoek (State of the European Forests 2020) wordt het Tsjechische bos in 95% van de gevallen kunstmatig aangeplant – tegenover een EU-gemiddelde van 29%.
Waarom deze strategie niet werkt
Het blijven inzetten op snelle, grootschalige herbebossing met de verkeerde soorten, blijkt volgens experts een dure vergissing. Kunstmatig aangelegde bossen reageren namelijk veel minder goed op extremere weersomstandigheden. Ze missen de natuurlijke veerkracht die spontaan gegroeide bossen juist wél hebben.
Een blik naar de buurlanden
Bijzonder is dat Tsjechië hierbij sterk afwijkt van de rest van Europa. In landen als Duitsland of Polen worden veel vaker natuurlijke herstelprocessen gestimuleerd, die op de lange termijn goedkoper en effectiever zijn. Toch blijft Tsjechië vasthouden aan grootschalige aanplant – en dat kost flink wat gemeenschapsgeld.
Hoe kan het anders?
- Investeren in natuurlijke verjonging – Laat bomen zich zoveel mogelijk uit zichzelf herstellen, met aandacht voor de lokale biodiversiteit.
- Meer variatie in boomsoorten – Vermijd monoculturen; kies voor soorten die passen bij het microklimaat, zoals beuk en esdoorn.
- Regionale aanpak – Luister naar ervaringen van lokale bosbeheerders, bijvoorbeeld die rond de Veluwe of in Drenthe, waar gemengde aanplant al jaren beter bestand is tegen droogte.
Conclusie: tijd voor hervorming
Tientallen miljarden kronen zijn geïnvesteerd, maar de resultaten blijven uit. Hoog tijd om in te zetten op slimme, duurzame oplossingen die het bos – en het budget – werkelijk toekomstbestendig maken. Wilt u als particulier of organisatie bijdragen aan gezonde bossen? Praat eens met een lokale expert, ontdek wat werkt in uw regio en kies bewust voor herstel met aandacht voor ecologie én economie.
