De verschuiving van Nederland richting duurzame energiebronnen brengt een vraagstuk met zich mee: hoe blijft het elektriciteitsnet stabiel als de zon niet schijnt en de wind even uitblijft? Nieuwe energietarieven bieden een oplossing door huishoudens te belonen als zij hun stroomverbruik aanpassen op momenten van schaarste.
Flexibiliteit en slimme energiecontracten bepalen straks uw energiekosten
Foto: Unsplash+
Door de toename van zonneparken en windmolens groeit het aandeel hernieuwbare elektriciteit in Nederland snel. Al sinds het Klimaatakkoord is helder: ook wij zetten alles op alles om in 2030 ruim de helft van onze stroom groen op te wekken. Dat geeft kansen, maar stelt zowel energieleveranciers als huishoudens voor nieuwe uitdagingen.
Het voordeel van zon en wind is duidelijk: bij veel aanbod kan stroom echt goedkoop zijn. Maar zodra het een paar dagen bewolkt is en het niet waait, terwijl Nederland massaal thuiskomt van het werk en de lichten aangaan, stijgt zowel de vraag als de prijs. Juist op deze piekmomenten staat het elektriciteitsnet onder druk, met risico op overbelasting.
Verwachting energiebronnen in Nederland voor de komende jaren – Bron: Green.
En de uitdagingen nemen toe: denk aan de groei van elektrische auto’s, warmtepompen en het feit dat veel woningen nog niet optimaal geïsoleerd zijn. Nieuwe tarieven moeten consumenten daarom motiveren om hun verbruik slim te spreiden — en de netbelasting juist te verminderen als het erop aankomt.
Zo gaan de nieuwe stroomtarieven werken
Veel energieleveranciers introduceren vanaf 2024 flexibele tarieven. U krijgt korting als u stroom gebruikt op momenten dat het aanbod ruim is (bijvoorbeeld ’s nachts of bij zonnig weer), maar betaalt meer tijdens drukke uren, zoals doordeweeks in de vroege avond. Dankzij slimme meters, die nu bij vrijwel elke Nederlandse woning zijn geïnstalleerd, weet u precies wanneer u wat verbruikt.
Nu kennen we vooral het dag- en nachttarief, maar vaak geldt het lagere tarief puur voor elektrische boilers, auto’s of vloerverwarming. Nieuwe contracten gaan gelden voor alle stroom die u verbruikt. Een statisch tarief werkt met vaste ‘spitsuren’ (vaak 17:00-19:00 uur), terwijl een dynamisch tarief meerdere keren per dag meebeweegt met actuele marktprijzen of netbelasting. Het vraagt misschien wat uitzoekwerk, maar levert vaak extra besparingen op.
En het stopt niet bij tarieven alleen. In landen als het Verenigd Koninkrijk kregen bewoners in de winter per sms de oproep om kort hun verbruik te minderen. Ontzettend effectief: meer dan 1,6 miljoen gezinnen en bedrijven deden mee en bespaarden in één winter samen 3.300 MWh — genoeg om een heel uur lang 10 miljoen Britse huizen van stroom te voorzien.
Ook buiten Europa ontstaan innovatieve ideeën. Neem Hydro One in Canada, waar bewoners met een slimme thermostaat hun verwarming tijdelijk laten verlagen door hun energieleverancier in ruil voor een korting. Zulke ‘demand response’-programma’s zullen waarschijnlijk ook in Nederland verschijnen.
Wie bespaart en wie betaalt méér?
Het principe is simpel: wie flexibel omgaat met energiegebruik, betaalt minder. Door de slimme meter krijgt u als huishouden nauwkeurig inzicht in welke apparaten de topper zijn qua stroomverbruik.
Er zijn veel praktische manieren om slimmer te verbruiken:
- Draai de wasmachine, droger of vaatwasser vooral tijdens de ‘goedkope’ uren.
- Verwarm water in de boiler buiten de piektijden of zorg ’s avonds voor ‘voorkoelen’ of ‘voorverwarmen’ van uw huis.
- Installeer een slimme thermostaat zodat verwarming en koeling alleen actief zijn wanneer het gunstig is.
- Met een thuisbatterij of zonnepanelen kunt u opgewekte stroom bewaren en gebruiken als het aanbod in het net krap is — of zelfs delen via een energiegemeenschap.
- Heeft u een elektrische auto? Dan wordt deze in de toekomst mogelijk zelf een energiebron waarmee u voordelig laadt tijdens daluren en teruglevert op drukke momenten.
Zonder flexibele verbruikers geen energietransitie
De stabiliteit van het Nederlandse net is steeds meer afhankelijk van de bereidheid om onze gewoontes aan te passen. Grote bedrijven sturen nu al actief aan op momenten met lage energieprijzen, maar in huishoudens gaat die trend de komende jaren pas echt doorzetten. Overheid, energiebedrijven en consumenten moeten daarvoor samen optrekken.
Maak dus gebruik van de beschikbare subsidies: denk aan isolatie, warmtepompen en slimme huishoudelijke apparaten. Met nieuwe technologie wordt het steeds eenvoudiger om te reageren op prijsverschillen en zo structureel te besparen op uw energierekening.
Rol van energieleveranciers en de overheid
Voor het succes van deze nieuwe tarieven zijn leveranciers aan zet: de voordelen én voorwaarden moeten duidelijk, eerlijk en aantrekkelijk zijn. In het buitenland zien we inspirerende voorbeelden: korting op een slimme thermostaat, geld terug op de rekening als u bespaart in de spits, of — zoals bij Octopus Energy in het Verenigd Koninkrijk — een app met handige grafieken waarmee alles geautomatiseerd wordt.
De Rijksoverheid en toezichthouders spelen daarnaast een cruciale rol. Door goede informatie, activerende campagnes en toegankelijke subsidies zorgen ze ervoor dat niet alleen de koopkrachtige Nederlander, maar juist ook gezinnen met een kleinere portemonnee profiteren van de energietransitie.
Dit artikel werd geschreven door een onafhankelijke energie-expert, met oog voor de Nederlandse situatie van 2025.
