Het is misschien tijd om warme truien achter de hand te houden. Volgens de recente signalen op de energiemarkten lijkt de Europese gascrisis van vorige winter zich namelijk te kunnen herhalen. Handelaren in Nederland en de rest van Europa volgen de situatie op de voet, met groeiende bezorgdheid over de leveringszekerheid. Wat gebeurt er als Rusland besluit de gaskranen dicht te draaien als reactie op het offensief van Oekraïense troepen in het Russische Koersk? Dit is geen theoretisch scenario, maar een reële angst die momenteel het Europese energielandschap bepaalt.
Déjà vu: staat Europa opnieuw voor een gascrisis?
De afgelopen winter was ronduit uitdagend: torenhoge energierekeningen en onzekerheid over de toevoer hielden Nederlandse huishoudens wakker. Het conflict tussen Rusland en Oekraïne in 2022 legde pijnlijk bloot hoe kwetsbaar de Europese afhankelijkheid van Russisch aardgas is. Hoewel de prijzen aan het begin van 2024 iets zijn gestabiliseerd, heerst er nu opnieuw onrust; dit keer vanwege militaire spanningen rond de regio Koersk, waar grote pijpleidingen Europa met Russisch gas verbinden.
Wat zeggen de huidige marktdata?
Handelaren volgen nauwgezet de prijsschommelingen op de termijnmarkten. De prijsverschillen tussen gascontracten voor levering in oktober 2025 en contracten voor januari zijn nog steeds enorm – een indicatie dat de markt rekening houdt met leveringsrisico’s gedurende de winter. Bloomberg liet recent zien dat deze onzekerheid merkbaar toeneemt: als leveringen worden stilgelegd, zal het vooral landen als Oostenrijk en Slowakije hard raken, aangezien zij nog steeds erg afhankelijk zijn van Russisch aardgas.
Wie loopt het grootste risico?
Nederland zit dankzij de LNG-terminal in Rotterdam en import uit Noorwegen relatief veilig, maar blijft toch onderdeel van de Europese energiemarkt. Wordt de toevoer beperkt, dan stijgen de prijzen voor iedereen, en voelen ook bedrijven in bijvoorbeeld de Randstad dit direct in hun portemonnee. Vooral voor Oostenrijk, Slowakije en delen van Duitsland is de situatie nijpend – zij zijn extra kwetsbaar voor plotselinge leveringsstoppen en prijspieken.
Hoe bereiden we ons voor?
Europese overheden – Nederland voorop met Gasunie – vullen hun gasopslagplaatsen tot recordhoogtes. Toch blijft de vraag: zijn deze voorraden voldoende voor een onverwacht koude winter, zeker wanneer de gastoevoer stokt? Experts waarschuwen dat zelfs volle gasopslagen de prijzen niet kunnen drukken als de onzekerheid aanhoudt. Consumenten en ondernemers in heel Nederland moeten daarom rekening houden met mogelijke prijsstijgingen, zelfs als de leveringen niet volledig stilvallen.
Hoe kan Nederland en Europa zich wapenen voor de toekomst?
- Diversificatie van energiebronnen: Sinds 2022 investeert Nederland extra in wind op zee (kijk naar de windparken bij Borssele) en in zonne-energie, juist om minder kwetsbaar te zijn bij geopolitieke spanningen.
- Meer LNG-faciliteiten: LNG-terminal in de Eemshaven ging in rap tempo open en vergroot de flexibiliteit van gasimport buiten Rusland om.
- Ondersteuning voor huishoudens: De overheid werkt aan gerichte subsidies en energietoelagen voor de laagste inkomens.
Een blik vooruit op de winter van 2025
Of het Nederlandse energielandschap volgend jaar de kou met droge voeten doorkomt, blijft onzeker. Nieuwe investeringen en beleid tonen hun resultaat pas op de lange termijn. In het komende stookseizoen hangt alles af van hoe de geopolitieke situatie zich ontwikkelt – en van het weer.
Daarom: wees voorbereid en probeer slimmer energie te gebruiken. Het kan lonen nu al kritisch naar uw verwarmingsverbruik te kijken of te investeren in energiebesparende maatregelen. Wie weet wordt het komende winter een mooi excuus om die typisch Nederlandse wollen trui weer uit de kast te halen.
