De overstap naar zonne-energie kan de komende jaren zorgen voor het definitieve einde van zo’n achthonderd kolencentrales wereldwijd, blijkt uit een recente studie van het Institute for Energy Economics and Financial Analysis (IEEFA). In het onderzoek is vooral ingezoomd op Botswana, Colombia, Marokko, Roemenië en Thailand – markten die vaak aan het begin van een energietransitie staan.
Grote zonneparken nemen het voortouw in het versneld sluiten van kolencentrales
Volgens doorbraken in het nieuwe model van IEEFA kunnen grootschalige investeringen in zonneparken, slimme opslag en vernieuwende contracten voor het inkopen van groene stroom (PPA’s) vóór 2030 levensvatbaar meer dan 800 kolencentrales in opkomende economieën vervangen. En het mooie: alle kosten voor de omschakeling én sluitingen zijn daarbij inbegrepen.
De financiële wereld bereidt zich voor op de grote verschuiving van kolen naar duurzame energie. Waar we nu verwachten dat tegen 2030 ‘slechts’ 10% van de wereldwijde kolencapaciteit offline gaat, signaleert het rapport dat dit tempo flink hoger kan. In het rapport “Versnellen van de transitie: van kolen naar schone energie” analyseerde IEEFA de realistische kansen in Botswana, Colombia, Marokko, Roemenië en Thailand.
In deze vijf landen zijn op dit moment vijf concrete projecten gevonden die samen goed zijn voor
8 GW aan kolencapaciteit. Wat blijkt: met het uitrollen van zonne-energie én opslag tussen 2026 en 2028, kunnen de centrale emissies uit die kolenbronnen nog voor 2029 volledig stoppen. En opvallend: het is financieel rond te krijgen zonder overheidssteun, aangezien het rendement uit langdurige PPA’s en betaalbare technologie flink is gestegen.
Toch is er een uitdaging: het vinden en ontwikkelen van deze kansen vereist lokale expertise en inzet, iets dat in veel regio’s ontbreekt. Hier ligt een taak voor filantropische organisaties, Nederlandse en Europese ontwikkelaars of banken, om gespecialiseerde teams te financieren die projecten verder brengen: van risicoanalyse tot begeleiding van de bouw en integratie.
Het IEEFA geeft aan dat filantropisch kapitaal voor opkomende economieën een katalysator kan zijn voor investeringen in schone energie. Daarmee ontstaan er wereldwijd nieuwe samenwerkingen en kunnen banken ook hun eigen ‘coal-to-clean’-stromen organiseren. Voor Nederlandse en Europese financiële spelers liggen hier kansen.
Paul Jacobson, gastonderzoeker bij IEEFA en hoofdrapporteur, laat weten: “Het vervangen van verouderde kolencentrales door grootschalige zonnestroom en opslag is financieel aantrekkelijk en biedt een springplank voor buitenlandse investeringen, innovatie en nieuwe banen in opkomende markten. Nederland heeft duidelijke expertise in zonne-innovaties – kijk maar naar partijen als SolarEdge, Eneco en de zonneparken in Noord-Brabant.”
Het door IEEFA opgestelde model werkt op basis van geleidelijke invoering van duurzame energie, terwijl kolencapaciteit tegelijk wordt afgebouwd. Het voordeel is helder: langdurige prijsafspraken (20 tot 30 jaar) voor groene stroom garanderen voorspelbare inkomsten, die elke kostenpost rond de omschakeling kunnen dekken. Denk aan ontmanteling, omscholing van personeel, netuitbreiding of investeringen in nieuwe technologie.
Uit het rapport blijkt verder: grote, nationale zonne- en batterijprojecten zijn effectiever dan ‘losse’ kleinere initiatieven. Hoe groter het project, hoe meer lokale werkgelegenheid en efficiency op lange termijn. Dit sluit naadloos aan bij de groeiambities die we nu merken in Nederland en heel Europa.
Het IEEFA blijft actief onderzoeken hoe derde markten, overheden en bedrijven succesvol kunnen omschakelen naar een gediversifieerde, duurzame en rendabele energiemix. Voor investeerders, gemeentes, bedrijven en zelfs huiseigenaren biedt deze energietransitie kansen – niet alleen op schoon, maar ook op financieel vlak.
