De Europese strategie RePowerEU, gericht op het verminderen van de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen, krijgt van milieuorganisaties de nodige kritiek. Volgens bijvoorbeeld Greenpeace zouden we niet moeten inzetten op nieuwe fossiele infrastructuur, maar juist het tempo van de ontwikkeling van duurzame energie fors moeten verhogen.
Foto: Markus Spiske via Unsplash
Wat beoogt RePowerEU eigenlijk?
Het idee achter RePowerEU is ambitieus: vóór 2027 willen alle EU-landen afstappen van Russische fossiele energie. De nadruk ligt op investeringen in zonne- en windenergie, verbetering van energie-efficiëntie en energiebesparing. Maar volgens deskundigen is het plan op papier beter dan in de praktijk: het biedt namelijk geen garantie dat Europa écht onafhankelijk wordt van autoritaire regimes, en het brengt ons niet automatisch dichter bij de klimaatdoelen van Parijs.
Nieuw beleid in 2025: waar zitten de kansen?
Het in 2025 aangekondigde pakket bevat een update van de Fit for 55-wetgeving. De Europese Commissie wil het makkelijker maken voor woningen, bedrijven en gemeenten om zonnepanelen, windturbines en warmtepompen te installeren. Daartoe worden administratieve drempels verlaagd, want juist vergunningstrajecten hielden de omschakeling naar duurzame energie vaak op. Ook groene waterstof speelt een grotere rol in de toekomstwijzer van de EU, vooral voor sectoren waar alternatieven moeilijk liggen – denk aan de zware industrie.
Problematische focus op LNG en nieuwe leveranciers
Om het Russische gas te vervangen, wil de EU het importportfolio verbreden. Zo komt er veel aandacht voor vloeibaar aardgas (LNG), waarvoor nieuwe infrastructuur gebouwd wordt, bijvoorbeeld in de havens van Rotterdam en Eemshaven. Maar milieuorganisaties waarschuwen: het vervangen van Russische leveringen door gas uit de VS of Israël lost het fundamentele probleem niet op. Het blijft hangen in fossiel denken, terwijl een echte stap vooruit vraagt om afscheid te nemen van gas.
Hoe snel kan Europa van Russisch gas af?
Uit onderzoek van onder meer Ember en E3G blijkt dat Europa de import van Russisch gas al binnen drie jaar volledig kan afbouwen – zelfs zonder nieuwe fossiele projecten. Dit vereist wel stevige maatregelen: Europese samenwerking, meer besparing en een snelle uitrol van duurzame alternatieven.
Praktijk: wat kan versnelling écht ondersteunen?
- Vergunningen versnellen: Kleine zonnedaken niet langer onder strenge regels laten vallen.
- Duidelijke regels voor biomassa: Gebruik biomassa alleen onder strikte voorwaarden, denk aan bescherming van bossen en landbouwgrond.
- Grote projecten ruim baan geven: Voor windparken en grootschalige zonnepanelen aparte zones aanwijzen waar snel gebouwd kan worden, zonder eindeloze procedures.
“Versnelling van vergunningen is noodzakelijk. In tijden van Europese crises, zoals nu met Oekraïne, moet er gebouwd worden in plaats van bedachtzaam wachten. Kleine duurzame projecten moeten niet verzanden in papierwerk. Tegelijkertijd mag de natuur niet de dupe zijn van onze haast. Voor grote wind- en zonneparken moeten duidelijke gebieden aangewezen worden, en voor biomassa moeten strikte limieten gelden, zodat bossen en landbouwproductie behouden blijven,” zegt Jeroen van Dijk van Milieudefensie.
De bottom line: Europa moet nu écht kiezen
Ondanks goede bedoelingen zijn de plannen wellicht te voorzichtig. Wie in Nederland – van Groningen tot Zeeland – de energietransitie wil versnellen, ziet lokale initiatieven groeien, maar ook worstelen met regels en investeringen. Tijd om door te pakken: inzetten op échte verduurzaming, met zo min mogelijk omwegen via nieuwe gascontracten.
