Minister van Economische Zaken en Klimaat Jozef Síkela heeft het nieuwe strategieplan gepresenteerd om Nederland goed door de winter van 2025 te helpen. De kern van het plan bestaat uit gerichte strategieën voor gasinkoop en structurele energiebesparing – niet alleen op overheidsniveau, maar ook bij bedrijven en in particuliere huishoudens.
Gasopslag in Nederland (ter illustratie)
De lessen uit het verleden: van afhankelijkheid naar veerkracht
Op de persconferentie blikte Síkela terug op het energiebeleid van voorgaande kabinetten. Daarbij wees hij er fijntjes op dat eerdere regeringen onvoldoende rekening hielden met leveringszekerheid, waardoor Nederland tot voor kort sterk afhankelijk bleef van Russische fossiele bronnen. Het vergroten van onze energie-onafhankelijkheid is dan ook urgent, zeker gezien de ontwikkelingen in Oost-Europa de afgelopen jaren.
Snelle vulling van gasvoorraden: hoe staan we ervoor?
Met het oog op de volgende winter werkt het ministerie aan het versneld vullen van de Nederlandse gasopslagen. De overheid heeft begin dit jaar ruim 2,4 miljard kubieke meter aardgas aangekocht voor de strategische nationale voorraden. Volgens Síkela bevindt zich inmiddels meer dan 40% van de opslagcapaciteit in gebruik. Het streven is om dit aandeel vóór november op te voeren tot 80% – goed voor 5,7 miljard kubieke meter.
- Strategische aankopen: Gas wordt via de staatsinkoper aangekocht, op het moment dat de prijs gunstig is.
- Volledige controle: De nationale reserves vallen uitsluitend onder overheidstoezicht en vormen circa 8% van de totale opslagcapaciteit.
Eigen opslagcapaciteit en de rol van LNG
Voor het eerst onderzoekt de overheid om, naast participatie in private opslagfaciliteiten zoals die van Gasunie, ook eigen gasopslagen te realiseren. Dit zou Nederland minder kwetsbaar maken voor internationale prijsschommelingen. Daarbij kijkt men ook naar het langdurig huren van LNG-opslag, met name in Rotterdam en Eemshaven, aangezien deze een flexibelere inzet kennen dan traditionele gasopslagen.
Nieuwe spelregels voor gasopslag: eerlijk gebruik boven alles
Vanaf deze winter gelden er scherpere regels voor het gebruik van gasopslagcapaciteit. Contractanten die hun gereserveerde opslag niet benutten, riskeren dat deze capaciteit wordt toegewezen aan andere handelaren. De overheid wil hiermee scenario’s vermijden waarin (zoals eerder gebeurde met buitenlandse aanbieders) opslag wordt misbruikt voor marktspeculatie zonder reële levering aan Nederland.
De kracht van besparen: iedereen doet mee
Síkela benadrukt dat structurele energiebesparing de meest effectieve manier is om de afhankelijkheid van kwetsbare energiebronnen te verminderen. Overheidsinstanties, bedrijven en huishoudens worden daarom geadviseerd om alvast concrete stappen te zetten:
- Installeren van slimme thermostaten
- Een lagere standaardtemperatuur voor verwarming (maximaal 19°C)
- Beperkt gebruik van airconditioning
- Stimuleren van warmtepomp en waterbesparing
Uit recente cijfers van het CBS blijkt dat er in Nederland nog aanzienlijke ruimte is voor het terugdringen van het energieverbruik, juist bij oudere woningen en in het mkb.
Extra financiële steun: subsidies en stimulansen
Naast bekende subsidieprogramma’s voor verduurzaming van woningen, zoals de ISDE en de populaire Groene Subsidiepot, is er vanaf juli een speciaal fonds ter waarde van 1,1 miljard euro beschikbaar voor bedrijven. Ook gemeenten kunnen co-financiering aanvragen voor het moderniseren van stadsverwarming (900 miljoen euro) en het energiezuiniger maken van straatverlichting (820 miljoen euro). De verwachting is dat hierdoor duizenden lokale projecten versneld worden uitgevoerd.
Innovatie en samenwerking
De overheid blijft investeren in verduurzaming van de infrastructuur – van het uitbreiden van wind- en zonneparken tot de koppeling van gas- en olie-infrastructuur met onze buurlanden België en Duitsland. Zo kunnen we overschotten efficiënter uitwisselen en is Nederland minder gevoelig voor buitenlandpolitiek. Grote spelers als Eneco, Vattenfall en Essent nemen hierbij het voortouw, maar er zijn ook volop kansen voor lokale coöperaties.
Van noodscenario’s tot slimme oplossingen
Mocht de import uit Rusland volledig wegvallen, dan treedt een nationaal noodplan in werking: grootverbruikers die kunnen overschakelen op alternatieve energiebronnen worden als eerste van het gas gehaald. Ook moderne gascentrales kunnen (tijdelijk) worden uitgeschakeld, omdat Nederland kan leunen op elektriciteit uit zon, wind, en zelfs biovergisters.
Het is duidelijk: veilig en betaalbaar door de winter komen vraagt om samenwerking en creativiteit. Of u nu in Haarlem woont of bij een high-tech bedrijf in Eindhoven werkt – iedereen kan bijdragen. En vergeet niet, elke graad lager helpt niet alleen het klimaat, maar ook uw portemonnee.
