Kan de natuur ons plasticprobleem oplossen? Nieuw onderzoek laat zien dat duizenden onbekende enzymen, geproduceerd door microben, in staat zijn om steeds meer soorten plastic af te breken. En dat is goed nieuws, want wereldwijd blijft de berg plastic afval jaarlijks groeien – zichtbaar op stortplaatsen en, helaas, ook aan de Nederlandse kust.
Minder microplastics op Scheveningen? Natuurlijke afbraak is dichterbij dan je denkt.
Plastic overal — een versneld toenemend probleem
Zonder plastic verpakkingen zou onze moderne maatschappij haast onherkenbaar zijn. Van Albert Heijn tot de bakker om de hoek: plastic speelt een centrale rol in ons dagelijks gemak. Maar hoewel het ons leven makkelijker maakt, is het succes van plastic — samen met een bijzonder lage recyclingsgraad — funest voor het milieu. Afval breekt af tot microplastics en deze minuscule deeltjes vinden hun weg naar het Noordzeewater, dieren en uiteindelijk op ons bord.
Productie neemt alleen maar toe
De cijfers liegen niet: tussen 2002 en 2019 steeg de wereldwijde plasticproductie met maar liefst 168 miljoen ton tot een onvoorstelbare 368 miljoen ton per jaar (bron: Statista). Dat is ruim zeven keer zoveel als halverwege de jaren tachtig. Initiatieven zoals statiegeld op kleine flesjes en verbod op plastic rietjes zijn mooie stappen, maar de echte uitdaging ligt in het aanpakken van de groei en afvalberg zelf.
Natuur past zich razendsnel aan
In een publicatie uit 2024 in Microbial Ecology tonen onderzoekers aan dat de natuur sneller innoveert dan gedacht. Door het DNA van ruim 200 miljoen microben wereldwijd te analyseren, ontdekten ze 30.000 unieke enzymen die in staat zijn om tien gangbare soorten plastic te verteren. Met andere woorden: micro-organismen passen zich in recordtempo aan de nieuwste rommel van de mens aan. Fascinerend, toch?
De eerste ‘plastic-eter’ werd in Japan gevonden
Het idee van een bacterie die plastic afbreekt klinkt misschien sciencefictionachtig, maar is allang realiteit. Vijf jaar geleden ontdekten Japanse onderzoekers een microbe op een lokale afvalstortplaats die PET kon verteren — het soort plastic uit frisdrankflessen. Latere aanpassingen maakten deze enzymen zelfs nog krachtiger. Hierdoor is het mogelijk om plastic afval af te breken tot de bouwstenen waaruit nieuw plastic kan worden gemaakt. Daarmee wordt een echte plasticcirkel mogelijk, zonder voortdurende oliewinning of nieuwe grondstoffen.
Wat betekent dit voor de toekomst van plastic in Nederland?
Stel je voor: een fabriek in Rotterdam die dankzij microbiële enzymen oude flessen omzet in nieuwe, zonder restafval. Of strandjutters die zien dat aangespoeld plastic langzaam verdwijnt dankzij lokale bacteriën. Zover zijn we nog niet — maar de wetenschap breekt barrières, en Nederlandse onderzoeksinstituten als Wageningen University zitten volop in deze race. Uw volgende colaflesje zou zomaar een tweede, derde of tiende leven kunnen krijgen.
Zo draagt u uw steentje bij
- Scheid uw plastic netjes — recycling wordt steeds efficiënter.
- Let op keurmerken als ‘biologisch afbreekbaar’ of ‘gemaakt van gerecycled plastic’.
- Vermijd single-use plastics, hoe handig ook.
- Steun lokale innovaties: van plasticvrije winkels tot burgerinitiatieven zoals “Plastic Whale”.
De natuur doet haar werk, maar wij moeten ons steentje blijven bijdragen. Misschien sneller dan we denken worden microben de ultieme afvaloplossing — en wie weet is Nederland straks het gidsland voor écht schone stranden!
