De stijgende energiekosten zorgen voor flinke kopzorgen bij steeds meer Nederlanders. Volgens verschillende maatschappelijke organisaties is het hoog tijd dat de overheid haar steunregeling voor dure energie sterk verruimt. Niet alleen mensen met een handicap, maar ook veel huishoudens die kampen met sociaal-economische problemen dreigen financieel kopje-onder te gaan.
Hoge energierekening: voor velen in Nederland een zware last
De afgelopen jaren is de energierekening in rap tempo opgelopen. Vooral alleenstaande ouders, senioren, gezinnen met kinderen en andere kwetsbare groepen worden daardoor geraakt. Hun inkomen blijft achter terwijl de kosten voor gas en stroom almaar toenemen en een steeds groter deel van hun maandelijkse uitgaven opslokken. Inflatie heeft dat gat alleen maar groter gemaakt. Veel Nederlanders merken dit in de supermarkt, bij de bakker om de hoek of in de portemonnee aan het einde van de maand.
Wie zijn de ‘kwetsbare klanten’ bij energie?
De overheid werkt aan een wetswijziging waarin het begrip kwetsbare klant (‘kwetsbare afnemer’) een centrale plek krijgt. Tot nu toe ligt de focus vooral op mensen met een fysieke beperking. Maar als je het mij vraagt – en dat hoor ik terug bij organisaties als het Nederlandse Platform Energiearmoede en lokale initiatieven in steden als Utrecht en Rotterdam – dan mist deze definitie nog veel mensen die écht hulp nodig hebben. Denk aan huishoudens die het financieel moeilijk hebben door baanverlies, een scheiding, of langdurige gezondheidsproblemen.
Waarom uitbreiding noodzakelijk is: cijfers & praktijkvoorbeelden
Het Platform Energiearmoede schat dat tot 85% van alle huishoudens in energiearmoede kan worden geholpen als de regeltjes voor wie als kwetsbare klant telt, realistischer worden. Dat zijn in Nederland alleen al naar schatting ruim 800.000 huishoudens (cijfers voor 2025)! In Rotterdam-Zuid bijvoorbeeld zie je dat niet enkel ouderen, maar ook werkende gezinnen met een laag inkomen in de problemen komen door de energierekening.
“Het is goed dat de overheid mensen met een handicap extra bescherming biedt, maar het sociaal-economisch vangnet moet echt breder. Je mag huishoudens in een moeilijke situatie niet in de kou laten staan. Ook mensen met schulden, werkenden die net niet rondkomen of alleenstaande ouders verdienen gerichte steun. Nederland kan hier veel meer betekenen. In de praktijk dreigen zij nu buiten de boot te vallen.” – Ellen Bosman, directeur Platform Energiearmoede Nederland.
Slimme oplossingen: gericht besparen en ondersteunen
Naast betere regelgeving vragen maatschappelijke organisaties ook om praktische hulpmaatregelen. Denk aan het sociaal energietarief, waarmee de zwaarst getroffen groepen een korting krijgen op hun verbruik. Sommige gemeenten, zoals Den Haag en Groningen, zetten al in op energiefixers die thuis langskomen om simpele bespaaradviezen te geven en kleine maatregelen te plaatsen. Toch is landelijke regie essentieel om echt verschil te maken.
Achterstand met Europese regels geeft risico’s
Volgens advocaten van het collectief Frank Bold loopt Nederland ondanks stevige waarschuwingen achter met Europese wetgeving op het gebied van energiearmoede. Richtlijnen schrijven voor dat bescherming van kwetsbare klanten al in 2024 geregeld had moeten zijn, maar de praktijk blijft achter. Had de Nederlandse overheid sneller gehandeld, waren veel huishoudens de afgelopen jaren mogelijk beter beschermd geweest tegen de energiegolf.
Energiearmoede treft niet alleen ouderen
Recente cijfers van de Nederlandse Vereniging van Gemeenten laten zien dat tot 60% van de huishoudens waar senioren wonen afgelopen winter risico liep op energiearmoede. Ook alleenstaande ouders in steden als Amsterdam en mensen met chronische ziekten kampen met torenhoge rekeningen. En er zijn schrijnende situaties waarbij het overlijden van een partner leidt tot acute financiële problemen, zeker als het pensioen of uitkering niet omhooggaat.
Hoe nu verder?
- Breid de definitie van kwetsbare klant uit, dus niet alleen mensen met een handicap maar ook gezinnen met lage inkomens en alleenstaanden.
- Introduceer direct een gericht energietarief voor deze groepen. Kijk naar de succesvolle aanpak in België en Duitsland.
- Zorg voor betere samenwerking tussen gemeentelijke loketten, energiemaatschappijen en lokale hulpinstanties.
- Blijf niet wachten met Europese regelgeving – bescherm kwetsbare huishoudens nu.
Tot slot
Energiearmoede raakt inmiddels een op de tien huishoudens in Nederland. De cijfers zijn niet mals, maar de oplossingen liggen wél binnen bereik. Door te zorgen dat niemand wordt uitgesloten, kan de overheid écht het verschil maken. Deel dit artikel als je denkt dat het onderwerp meer aandacht verdient – want samen kunnen we zorgen dat niemand in de kou zit.
