De ambitieuze plannen van de Europese Unie om over te schakelen op schone energie lopen tegen een onverwacht – en steeds nijpender – obstakel aan. Volgens recente deskundigenrapporten zijn er namelijk te weinig zeldzame grondstoffen op de markt, en die tekorten nemen alleen maar toe.
Transitie naar duurzame energie: metaaltekorten dreigen
Sinds het einde van de afhankelijkheid van Russische fossiele brandstoffen zet Nederland samen met de rest van Europa volop in op zonne- en windenergie. Maar juist voor de bouw van zonnepanelen, windmolens en elektrische auto’s zijn enorme hoeveelheden metalen nodig. Denk aan koper, lithium, nikkel en zink – materialen waarvan de voorraden wereldwijd onder druk staan.
Uit onderzoek van de brancheorganisatie Eurometaux, die de grootste metaalproducenten in de EU vertegenwoordigt, blijkt dat Europa zich in een kritisch tekort aan metalen bevindt. Deze grondstoffen zijn cruciaal voor de omschakeling naar klimaatneutrale energie, maar de toeleveringsketens zijn kwetsbaarder dan ooit.
Pieken in vraag, stijgende prijzen
Door de groeiende vraag naar elektrische auto’s (hallo, laadpalen van Fastned en nieuwe Tesla’s op de A2!) en grootschalige uitrol van windparken in de Noordzee, schieten de prijzen van strategische metalen omhoog. Dit vertaalt zich niet alleen in hogere consumentprijzen, maar kan ook de vergroening van de industrie afremmen. Een tekort aan bijvoorbeeld aluminium, zink of silicium vormt een serieuze bedreiging voor Nederlandse en Europese maakbedrijven.
EU-doelen in gevaar: waar halen we het lithium vandaan?
Volgens een baanbrekend rapport van de KU Leuven (jawel, onze zuiderburen weten waar ze het over hebben) heeft Europa tegen 2050 maar liefst 35 keer zoveel lithium nodig als nu. En laten we eerlijk zijn: zonder voldoende lithium komen ambitieuze plannen als die van ASML, Lightyear of VDL Nedcar in gevaar.
Europese experts waarschuwen bovendien voor een te grote afhankelijkheid van China, momenteel veruit de grootste leverancier van lithium en andere kritieke grondstoffen. Meer investeren in lokale mijnbouw, recycling en internationale samenwerking – denk aan partnerschappen met Scandinavische mijnbouwbedrijven of startups als Blue Liberty uit Groningen – is dus geen luxe, maar noodzaak.
Wat kunt u als professional of investeerder doen?
- Let op partnerschappen: Volg innovatieve initiatieven op het gebied van circulaire economie, zoals Urban Mining bij Tata Steel in IJmuiden of pilotprojecten van DSM.
- Diversifieer leveranciers: Bouw in contracten flexibiliteit in om snel op andere toeleveranciers over te schakelen indien nodig.
- Maak gebruik van landelijke subsidies: De Nederlandse overheid stimuleert met onder andere de SDE++ en MIA/Vamil-regelingen investeringen in groene alternatieven en recycling.
- Blijf op de hoogte: Platformen als Nieuwe Oogst en de LinkedIn-groep CleantechNL delen regelmatig updates over het Europese grondstoffenbeleid.
Onthoud: Zonder slimme strategieën rond grondstoffen blijft de belofte van schone, betaalbare energie voor heel Nederland buiten bereik. Of u nu werkt in de industrie, duurzaamheid of investeert in groen, de tijd dringt om actie te ondernemen.
