Heeft u het gemerkt? In 2024 daalde de elektriciteitsproductie in Tsjechië naar het laagste niveau sinds 2002, en dat terwijl het aantal elektrische auto’s en warmtepompen juist groeit. Toch zorgden deze nieuwkomers niet voor een opwaartse trend in het verbruik. Waar ligt de oorzaak, en wat betekent het voor onze energietoekomst?
Historisch lage vraag naar stroom
Opvallend: Tsjechië gebruikte afgelopen jaar fors minder elektriciteit dan de afgelopen jaren. Deze trend zien we trouwens in heel Europa. De belangrijkste reden lijkt de afkoelende industrie. De groei van elektrische voertuigen, meer warmtepompen en het Miele-aanrecht vol slimme apparaten wisten het tij niet te keren.
Wat zeggen de experts?
“Dit is in de eerste plaats een gevolg van minder economische activiteit. Het hangt dus niet samen met duurzame technologie of nieuwe besparingen,” verklaart Matěj Hrubý, energiedeskundige bij EGÚ Brno. “Elektraverbruik daalt zelfs ondanks de verwachte elektrificatie van mobiliteit en industrie. Vooral het aandeel kolen in de stroommix neemt hierdoor af.”
- In Duitsland daalde de stroomproductie uit kolen met 22% (33 TWh)
- In Polen met 18% (22 TWh)
- En in Tsjechië met 11% (4 TWh)
Ook Italië, België en Roemenië zagen hun elektriciteitsopwekking flink teruglopen.
Het Utrecht van Tsjechië: de cijfers op een rij
In totaal produceerden alle energiecentrales in Tsjechië vorig jaar 72 TWh aan elektriciteit – dat is 10% minder dan in 2023. Zo’n lage productie was er niet meer sinds 2002.
De energiemix: kolen en kernenergie overheersen
Net als vorige jaren blijft de Tsjechische stroom grotendeels afkomstig uit kolen en kernenergie – samen goed voor bijna 80% van het totale aanbod (56 TWh).
Meer zonnestroom, wind blijft achter
- Zonnepanelen: 2,8 TWh (+18% groei)
- Waterkrachtcentrales: 2,3 TWh
- Windenergie: slechts 700 GWh
De stijging bij zonnestroom komt door investeringen van huishoudens, bedrijven en de overheid, mede vanwege de hoge energieprijzen. Wind loopt achter – er zijn nauwelijks nieuwe windprojecten aangelegd, wat opvallend is vergeleken met de trend in bijvoorbeeld Zeeland en Noord-Holland.
Gascentrales produceerden door de hoge gasprijzen slechts 3,3 TWh, ook een flinke daling.
Kansen voor wind en zon in Tsjechië
“Het Tsjechische energie- en klimaatplan mikt op 3 TWh uit wind in 2030. Met de nieuwe regels rondom energiecoöperaties kan de groei versnellen, vooral in regio’s met veel windpotentieel. Ongeveer 7% van het Tjechische grondgebied en 99 gemeenten hebben hiervoor de beste papieren – samen goed voor nog eens 1,5 TWh extra,” aldus Hrubý.
Ambities en realiteit: halen we de Europese doelen?
Hoewel zonne-energie vorig jaar een flinke impuls kreeg (en in 2025 opnieuw hard doorgroeit), zijn experts van EGÚ Brno sceptisch of Tsjechië – en de rest van de EU – de hernieuwbare energiedoelen voor 2030 halen. Door de huidige groei maakt zonne-energie inmiddels 8% van de stroomproductie in de EU uit (196 TWh), maar het doel voor 2030 is 600 TWh. Kortom: het tempo moet fors omhoog.
Wat betekent dit voor Nederland?
De ontwikkelingen in Tsjechië kunnen een spiegel zijn voor Nederland. Ook hier groeit het wagenpark vol stekkers, neemt het aantal warmtepompen toe en investeren gemeenten in zonnepanelen. Toch blijft het gedrag van de industrie beslissend voor ons elektriciteitsverbruik. Wie duurzame doelen wil halen, zal moeten blijven investeren in innovatie en slimme regelgeving. En wie weet: met de Noordzee als windmotor hebben wij hier natuurlijk ook eigen kansen om het Europese tempo omhoog te stuwen.
