Benzine en diesel nemen in Tsjechië steeds vaker afscheid. De overheid zet nu vol in op lithium om via batterijtechnologie traditionele brandstoffen te vervangen. Maar er blijven vragen over de milieueffecten rond de geplande lithiumwinning bij Cínovec.
Babiš, Havlíček en Beneš tijdens overleg over lithiumtoepassingen in Tsjechië.
Het ministerie van Industrie en Handel werkt samen met de Technische Universiteit van Praag, CEZ (het nationale energiebedrijf) en diverse andere partijen aan de ontwikkeling van lithiumprojecten uit Cínovec. Denk aan de voorbereiding van de winning van cinvaldiet (een lithiumrijke mica), de ontwikkeling van een enorme batterijfabriek voor elektrische auto’s en een grootschalige opslag van elektriciteit – vergelijkbaar met initiatieven zoals bij Tata Steel in IJmuiden, maar dan gericht op batterijproductie.
Winning door de staat: CEZ neemt het voortouw
Het belangrijkste lithiumvoorkomen in de regio ligt bij Cínovec in Ústí. Naar verwachting start Geomet, een dochter van CEZ, over ruim een jaar met de winning. De geologische onderzoeken en haalbaarheidsstudies moeten rond mei 2026 afgerond zijn.
“De Tsjechische staat heeft opnieuw de controle over het nationale lithium veiliggesteld, via CEZ waarin wij als staat een meerderheidsbelang hebben. We hebben bijna 30 miljoen euro geïnvesteerd in Geomet, waarmee we onze belofte nakomen om zelf lithium te winnen. Hopelijk ziet de pers nu dat het menens is,” aldus premier Andrej Babiš.
Op dit moment wordt vooral gewerkt aan het vinden van de meest efficiënte en duurzame methode om lithium uit cinvaldiet te halen. Dat is belangrijk, want Tsjechië heeft na landen als Servië, Finland en Portugal de grootste Europese lithiumreserves. De inzet: een stevige concurrentiepositie op de Europese en mogelijk mondiale batterijenmarkt.
“Samen met CEZ bouwen we in Tsjechië aan een unieke waardeketen: we kunnen straks zelf lithium winnen, verwerken, leveren aan gigafabrieken en uiteindelijk zorgen voor batterijproductie – iets wat tot nu toe nergens in Europa op deze schaal is gerealiseerd,” zegt vicepremier en minister van Industrie Karel Havlíček. “We mikken op een fabriek met een capaciteit van 25 tot 55 gigawattuur. De lithiumvoorraad bij Cínovec kan ongeveer 30 gigawattuur leveren – genoeg om de hele fabriek te bevoorraden.”
Innovatieve techniek uit de wetenschap
Nu volgt de volgende fase voor het Cínovec-lithium: het testen van de productie op pilotschaal, met een scherp oog voor zowel economische als ecologische resultaten. Wetenschappers van de Technische Universiteit van Praag hebben inmiddels een wereldprimeur ontwikkeld: een nieuwe, afvalvrije methode om lithium uit cinvaldiet te halen, getest in het recent geopende CIRKTECH-technologiecentrum bij de cementfabriek in Čížkovice.
“Onze universiteit heeft een schonere methode ontwikkeld om lithium te winnen, die nergens ter wereld op deze schaal wordt toegepast. Onze mensen testen deze technologie sinds juni in het CIRKTECH-centrum,” zegt rector Pavel Matějka. “We staan klaar om het centrale kennisplatform te worden voor onderzoek rondom de productie en recycling van moderne batterijen.”
Toekomst en potentie: het Tsjechische lithiumverhaal
Met de afbouw van verbrandingsmotoren groeit de markt voor elektrische auto’s in Europa snel – Nederland kent de trend dankzij lokale spelers als Lightyear en het ecosysteem rondom Brainport Eindhoven. Tsjechië wil echter niet simpelweg ruwe lithium exporteren: het doel is een volledige productieketen realiseren, van winning tot batterijfabricage én recycling.
De verwachting? De vraag naar batterijen zal in de komende jaren nóg verder exploderen.
“We willen uiterlijk dit jaar (2025) de beste methode voor lithiumverwerking kiezen, zodat we zo snel mogelijk met grootschalige productie kunnen beginnen en in kunnen spelen op de groei in e-mobiliteit,” verklaart CEZ-directeur Daniel Beneš. “De bouw van een gigafactory vereist een goed consortium: een technologiepartner, een energiedeskundige en een auto-industriepartner. We hopen de definitieve keuze dit jaar rond te hebben. Als alles loopt zoals gepland, kan de fabriek in 2025 open.”
Ook Škoda Auto (Tsjechisch, maar belangrijk voor de hele regio) wil zo’n fabriek, om zo het groeiende aandeel van elektrische modellen te kunnen waarborgen – een trend die zichtbaar is bij alle Europese merken, van Stellantis tot onze eigen DAF in Eindhoven.
De eindfase van de testprocedures voor de lithiumtechnologie uit Cínovec wordt nog dit jaar verwacht. Lukt alles, dan blijft de maximale waarde van het Tsjechische lithium in eigen land – en wordt de regio een onmisbare speler op de Europese batterijenmarkt.
