In 2025 staan we opnieuw voor een uitdaging uit ons eigen dagelijks leven: minuscule plasticdeeltjes in ons kraanwater, sloten en misschien zelfs het IJsselmeer. Goed nieuws: onderzoekers uit de Verenigde Staten hebben een slimme manier ontwikkeld om deze zogeheten nanoplastics – onzichtbaar voor het blote oog – uit water te filteren. Dat biedt niet alleen hoop voor kraanwater in Rotterdam, maar wellicht ook voor schoonmaakacties aan de Noordzee en ons geliefde Markermeer.
Een team van de Universiteit van Missouri heeft een innovatieve “filtertechniek” ontwikkeld waarmee tot wel 98% van de minuscule plasticdeeltjes uit water kan worden verwijderd. Deze nanoplastics zijn vele malen kleiner dan een menselijke haar en blijven vaak onopgemerkt – maar hun effect op mens en natuur is steeds meer onderwerp van zorg.
Wat zijn nanoplastics en waarom zijn ze zo’n probleem?
Plasticdeeltjes kleiner dan 100 nanometer – zó klein dat ze onzichtbaar zijn in een glas water – kunnen eenvoudig in het milieu terechtkomen. Recente studies, zelfs uit Amsterdam en Utrecht, tonen al aan dat microplastics via voedsel of zelfs via de lucht in ons lichaam kunnen komen. Over de langetermijneffecten van nanoplastics wordt wereldwijd nog volop onderzoek gedaan, maar de eerste radars staan aan: kunnen ze schade aanrichten in ons lichaam? In ecosystemen verstoren deze deeltjes in ieder geval al de voedselketen.
Hoe werkt de nieuwe methode?
- Onder leiding van chemicus Gary Baker heeft het team een vloeibaar mengsel ontwikkeld op basis van hydrofobe, diepe eutectische oplosmiddelen (zegt u gerust HEDES erbij aan de borreltafel).
- Deze oplosmiddelen zijn gemaakt van niet-giftige grondstoffen en stoten water af. Dat betekent: minder kans op extra verontreinigingen.
- Zodra u het mengsel toevoegt aan vervuild water, scheidt het zich van het water en tilt de plasticdeeltjes letterlijk naar de oppervlakte.
- Met een simpele pipet – of voor de grote schoonmaak de juiste industriële techniek – kunnen deze deeltjes er zo uitgehaald worden.
- Resultaat: schoon water, zonder zichtbare en onzichtbare plasticresten.
Hoe effectief is deze uitvinding werkelijk?
De onderzoekers testten vijf verschillende maten polystyreen-nanoplastics. Dit type plastic vindt u overigens veel terug in bijvoorbeeld wegwerpbekers van menig festival of terras in Maastricht en Groningen. Vergeleken met eerdere studies – die vaak maar één formaat plastic onderzochten – blijkt deze aanpak dus stukken veelzijdiger én effectiever. Dat is meteen een opsteker voor grotere milieu-uitdagingen.
Nog een stap verder: toekomst in Nederland?
Natuurlijk is deze innovatie pas het begin. Het onderzoeksteam werkt aan opschalingsstudies: wat is de maximale capaciteit van de gebruikte oplosmiddelen, en zijn ze duurzaam opnieuw te gebruiken? Het blijft dus niet bij een labtafel; de ambitie is toegang tot grotere wateroppervlakken zoals meren én toepassingen op grotere schaal in de praktijk, bijvoorbeeld via lokale waterzuiveringsinstallaties van Waternet of Vitens.
Praktische impact en tips
- Bent u bezorgd over plastics in water? Overweeg een gecertificeerd thuisfilter en blijf bewust van producten voor eenmalig gebruik.
- Volg regionale initiatieven, zoals Plastic Soup Foundation of lokale “Schoon Water”-projecten voor updates en testresultaten.
- Gooi plastic afval altijd in de juiste bak, want voorkomen is nog altijd beter dan zuiveren.
Kleine stap, groot verschil
De ontwikkelingen gaan snel, ook in Nederland. Met deze nieuwe techniek gloort er licht aan de horizon voor schoon (drink)water zónder onzichtbare plasticdeeltjes. Deel dit nieuws gerust met bekenden – het is nu eenmaal een onderwerp waar we samen de toekomst bewust mee vormgeven.
