De komende decennia zullen gemeenten en landeigenaren in de Verenigde Staten miljarden euro’s moeten uitgeven aan het herplanten van bomen. De reden? Invasieve insectensoorten – en opvallend genoeg is het vooral één enkele kever die de zwaarste schade aanricht. De oorzaak: te weinig variatie in onze bossen. Het klinkt misschien bekend: ook Nederland worstelt met vergelijkbare problemen in de stadsnatuur.
Ashborer kever (Agrilus planipennis)
Foto: Sam Droege, Public domain
Recente onderzoeken, gepubliceerd in het Journal of Applied Ecology van de British Ecological Society, laten zien dat naar schatting bijna 1,5 miljoen bomen – zowel in steden als in bossen – de komende 25 jaar ten prooi zullen vallen aan invasieve insecten. Een van de grootste boosdoeners is de essentakboorder, een Aziatische kever die zich razendsnel door Amerika verspreidt en vooral essenbomen uitroeit.
Één kever, miljoenen bomen: wat gaat er mis?
Volgens onderzoekers van McGill University, de USDA Forest Service en de University of North Carolina zijn de kosten voor het vervangen van alle aangetaste bomen enorm: ruim 900 miljoen dollar, oftewel meer dan 800 miljoen euro. Niet alleen overheden, maar ook vele duizenden particulieren zijn hierdoor direct geraakt – of u nu een tuin, een landgoed of een boom in de voortuin bezit.
Cijfers uit circa 30.000 stedelijke gebieden laten zien dat maar liefst 90 procent van de stervende bomen op het conto komt van de essentakboorder. Deze kever lijkt een ware nachtmerrie voor steden als New York, Chicago en Milwaukee, waar de es jarenlang als favoriete stadsboom werd aangeplant. Het gevolg: hele rijen bomen verdwijnen uit het straatbeeld.
Waarom monotoon groen zo kwetsbaar is
Een belangrijke oorzaak voor de snelle verspreiding is het feit dat vele steden en parken de afgelopen decennia kozen voor grote monoculturen: stadsbossen met vrijwel alleen maar essen. Zoals Dr. Emma Hudgins (McGill University) benadrukt: “Onze bevindingen zijn een duidelijk signaal: kies nooit voor één soort boom in een hele stad – zoals zo vaak gebeurde met essen in Noord-Amerika. Hoe meer variatie, hoe groter de weerbaarheid tegen plaaginsecten. Helaas kiezen veel steden nog steeds voor smaakloze monoculturen.”
Het is een les die wereldwijd geldt, ook in Nederland. Wie herinnert zich niet het verlies van tienduizenden essen langs Nederlandse dijken en wegen na de opmars van de essentakziekte? Of de strijd tegen de letterzetter (bastkever) in Duitse en Tsjechische bossen?
Praktische tips voor Nederlandse gemeenten en tuiniers
- Kies voor diversiteit: Plant verschillende boomsoorten in uw tuin of gemeente. Gemeenten als Utrecht en Amstelveen werken al met zogeheten ‘stadsbomenplannen’ om variatie te waarborgen.
- Let op herkomst bij aankoop: Koop alleen bomen en planten van betrouwbare Nederlandse kwekers om insleep van exoten te voorkomen.
- Volg het lokale groenbeleid: Steeds meer gemeenten bieden subsidie voor het aanplanten van inheemse soorten, zoals de wintereik of fladderiep.
- Let op vroege signalen: Bent u eigenaar van een es of iep? Signaleert u plotseling verwelking of vraatpatronen? Neem dan tijdig contact op met de lokale groenbeheerders of de Floriade-advieslijn.
Een les voor de toekomst
De kwestie rondom invasieve insecten laat zien dat bewust bomen kiezen – met oog voor variatie – essentieel is voor een toekomstbestendige groene omgeving in de steden en dorpen van Nederland. Monoculturen bieden gemak, maar op de lange termijn zijn ze een kwetsbare keuze. Laten we het tij keren, voordat ook onze stadsbomen massaal het onderspit delven.
