Vanaf juli 2025 mogen winkels in Slowakije enkel nog PET-flessen en blikjes met statiegeld verkopen. Daarmee zet het land – dicht bij huis – een belangrijke stap in de strijd tegen zwerfafval en plasticvervuiling. Wat maakt deze aanpak bijzonder? En wat kunnen wij in Nederland hiervan leren?
Hoe werkt het Slowaakse statiegeldsysteem?
Sinds begin 2025 is het verplicht dat alle eenmalige plastic flessen en blikjes in Slowakije voorzien zijn van statiegeld. Nu mag er simpelweg niets anders meer over de toonbank. Die keuze is niet uit de lucht gegrepen: al in het eerste halfjaar bracht het systeem meer dan 264 miljoen ingeleverde verpakkingen op 2.638 locaties op. Indrukwekkend, al waren er ook haperingen – denk aan storingen bij automaten die we hier in Nederland maar al te goed kennen.
Waarom is dit voor Midden-Europa uniek?
Sommigen denken misschien: “Statiegeld? Dat kennen we in Duitsland toch al jaren.” Klopt deels, maar het verschil zit ‘m in het soort flessen. In Duitsland worden vooral dikkere, herbruikbare flessen ingezameld, terwijl Slowakije nu vol inzet op het recyclen van lichte, eenmalige PET-flessen en blikjes. Het Slowaakse ministerie van Milieu noemt dit niet voor niets een primeur in de regio.
Duurzame impact: cijfers en maatschappelijke beweging
- 264 miljoen ingezamelde flessen en blikjes in een halfjaar
- 2.638 automatische inleverpunten verspreid over het land
Bovendien zijn er duidelijke maatschappelijke effecten. Zoals Mária Trčková, algemeen directeur van het Slowaakse statiegeldsysteem, zegt: “Deze verandering heeft echt gezorgd voor een ander bewustzijn rond verantwoordelijkheid voor onze leefomgeving.”
En Nederland? Liever glas, maar plastic wint terrein
In Nederland zijn we bekend met statiegeld op grote PET-flessen en blikjes. Maar het Slowakije-model is nog niet landelijk doorgevoerd op álle kleine flesjes – hoewel er politieke discussies zijn. Diverse producenten nemen lokaal al initiatieven, zoals Mattoni samen met Albert Heijn, waar je mineraalwater in statiegeldflessen kunt vinden. Ook oude bekenden als Kofola zetten in op herbruikbaar glas, dat in veel Nederlandse cafés populair blijft vanwege de authentieke uitstraling en duurzaamheid.
De terugkeer van glazen flessen, bijvoorbeeld bij merken als Kofola, Vinea en Rajec, laat zien dat hergebruik gelukkig weer hip is. In Nederlandse horeca zie je steeds meer opnieuw gevulde flesjes en retourverpakkingen – een trend die hopelijk verder groeit.
Wat kunnen wij hiervan leren?
- Een volledig statiegeldsysteem verhoogt de inzameling en vermindert zwerfafval.
- Betrouwbare automaten zijn essentieel: storingen ondermijnen het vertrouwen van consumenten.
- Lange termijn succes? Bewustwording en lokale campagnes blijven nodig.
Praktische tips voor Nederlandse consumenten
- Kies vaker voor producten in statiegeldverpakking bij lokale supermarkten zoals Jumbo of Plus.
- Lever je lege flessen altijd in en moedig bekenden aan hetzelfde te doen.
- Laat je stem horen: geef bij jouw gemeente aan dat je meer inzameldepots of betere automaten wilt zien.
Een duurzame toekomst begint met kleine stappen
Slowakije bewijst dat strakke regelgeving in korte tijd enorme resultaten kan boeken. Misschien inspirerend voor ons land, waar duurzaamheid en praktisch nut vaak hand in hand gaan. Blijft de vraag: wanneer maken wij deze stap helemaal af?
