Het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat overweegt in 2025 om het gebruik van zogenoemde slak – het giftige restproduct uit Nederlandse afvalverbrandingsinstallaties – breder toe te staan in de wegenbouw. Dit voornemen stuit op stevige kritiek van milieuorganisaties, die waarschuwen voor risico’s rondom bodem- en grondwatervervuiling en het ondermijnen van duurzame recycling.
Foto: Pixabay – Wegconstructie in Nederland
Plannen kunnen duurzame recycling in de weg staan
Indien het voorstel wordt aangenomen, mogen weg- en infrabouwers binnenkort niet alleen meer gerecyclede grondstoffen gebruiken, maar ook mengsels van slak en as uit de verbrandingsinstallaties. Volgens milieuorganisatie Stichting Natuur & Milieu is dit een gevaarlijke keuze: deze materialen bevatten vaak verhoogde concentraties zware metalen, zoutionen en andere schadelijke stoffen.
Met de nieuwe regelgeving wordt bovendien een deel van de verplichte ecotoxiciteitstesten omzeild. Dit betekent snellere, maar minder gecontroleerde toelating van potentieel risicovolle materialen op Nederlandse bouwplaatsen. Natuurlijk klinkt een goedkoper wegenproject aantrekkelijk, maar wie betaalt straks de rekening als schoon drinkwater in gevaar komt?
“Laten we leren van fouten van onze buren”
Zoals Elise van den Berg van Milieudefensie aangeeft: “We zien dat het ministerie vooral kijkt naar het economisch belang rond afvalverbranding. Maar landen als Denemarken laten zien dat doorgaan op deze weg averechts werkt: zij sluiten zelfs verbrandingsinstallaties om aan de Europese recyclingdoelen voor 2035 te kunnen voldoen.”
Wegbouwers en ingenieurs waarschuwen: de praktijk is weerbarstig
In de slak en as uit verbrandingsinstallaties blijven tal van besmette stoffen achter: naast zware metalen als cadmium en lood gaat het om chloriden, fluoriden en sulfaten. Op papier wordt slak soms gecertificeerd als bouwmateriaal, maar de praktijk leert dat problemen niet uitblijven.
Zo leidde het gebruik van slak uit de metaalindustrie al tot het beruchte ‘golfslag-asfalt’ op de A15 bij Europoort en bodemproblemen bij infrastructurele projecten rond Groningen en Tilburg. Volgens recent onderzoek geeft de Amsterdamse afvalverbranding alleen al jaarlijks ruim 65.000 ton slak af, waarvan een deel onvermijdelijk in het milieu terechtkomt.
Gebrek aan transparantie: waar komt het afval terecht?
“Het wetsvoorstel voorziet niet in een openbaar register van locaties waar slak of as als bouwmateriaal wordt toegepast. Dat maakt het erg lastig voor omwonenden of kopers van bouwkavels om te weten of hun omgeving veilig is,” zegt Peter de Groot van Stichting Schone Grond. Ter vergelijking: in Duitsland en Zwitserland zijn dergelijke registers al jaren standaard, waardoor herkomst en risico’s van gebruikte bouwmaterialen voor iedereen inzichtelijk zijn.
Oproep: focus op recyclen boven verbranden
Milieuorganisaties roepen het ministerie daarom op om in te zetten op een veel hoger recyclingspercentage van huisvuil en bedrijfsafval, in plaats van de afhankelijkheid van afvalverbranding te vergroten. Circulaire initiatieven zoals Afvalfonds Verpakkingen en innovatieve startups als PlasticRoad bewijzen immers dat wegenbouw prima kan – en moet – met echt schoon gerecycled materiaal uit Nederlandse bodem.
Het klinkt misschien als een technische kwestie, maar de manier waarop we met ons afval omgaan raakt ons allemaal. De komende maanden volgen er publieke inspraakrondes over het beleid. Heeft u ideeën of zorgen? Dan is dit hét moment om van zich te laten horen.
